Uniek in Europa: chirurg in Antwerpen plaatst knieprothese met AR-bril

Chirurgen van het ZNA Stuivenberg ziekenhuis in Antwerpen maken sinds kort gebruik van augmented reality technologie om een knieprothese bij patiënten te plaatsen. De NextAR technologie, die bestaat uit een online platform en AR-bril, geldt als bijzondere mijlpaal. Het is ontwikkeld door Medacta. Het van oorsprong Zwitserse bedrijf biedt innovatieve orthopedische producten en begeleidende chirurgische technieken. Orthopedisch chirurg Geert Peersman van het ZNA Stuivenberg was betrokken bij de ontwikkeling van NextAR. Binnenkort ondersteunt NextAR ook schouder-, heup- en rugoperaties.

AR bij chirurgische ingreep

Het NextAR platform en de AR bril zijn te vergelijken met een bestuurder in een auto. Hoewel de bestuurder weet hoe er naar huis moet worden gereden, berekent een online platform de kortste route en geeft aanvullende informatie. Op de autoruit staat vervolgens de gps route geprojecteerd. Zo kijkt de bestuurder naar de weg, maar wordt tevens een digitale visualisatie van de route weergegeven op de autoruit. Op vergelijkbare wijze wordt in de operatiekamer gewerkt. De NextAR technologie biedt een gedetailleerd beeld van de specifieke anatomie van de patiënt. Dit zorgt voor een ingreep met nauwkeurige precisie. De AR technologie laat computerelementen toevoegen aan de werkelijke beelden die de chirurg door de bril ziet. Volgens het ziekenhuis verbetert dit de concentratie, omdat de arts niet meer hoeft weg te kijken naar een computerscherm, elders geplaatst in de operatiekamer.

In het geval van de knieoperatie ziet de chirurg 3D beelden van de CT-scan en specifieke beelden van botten en weke delen. Dit zijn de weefsels (pezen, spieren, vetweefsel, zenuwen) rond de botten en organen. Nu is niet alleen het kniegewicht zichtbaar, maar ook extra informatie voor de chirurgische handelingen. Zo wordt de prothese met extra precisie geplaatst. Traditionele computer ondersteunende of robot geassisteerde chirurgische systemen volgen alleen de relatieve beweging van het kniebot en niet de weke delen. Ook geldt de NextAR technologie als oplossing voor een nauwkeurige afstelling van de ligamenten. Elke knie is uniek, waardoor de ligamenten bij de ene patiënt strakker zitten en bij de andere patiënt juist losser.

Plaatsing knieprothese

Eerst wordt een CT-scan gemaakt van de dwarsdoorsnede van de knie. De technologie creëert vervolgens een 3D model van de knie, op basis van de beelden uit de CT-scan. De chirurg bepaalt op basis van de vergaarde informatie van NextAR welk beschadigd bot en kraakbeen wordt verwijderd. Daarna wordt een beslissing genomen over het type implantaat en de exacte positie om dit te plaatsen.

Voor aanvang van de ingreep plaatst de chirurg op zowel het boven- als onderbeen een sensor. Deze apparaten zijn zo groot als legoblokje. De ene sensor geldt als vervanging voor de optische trackers die normaal gesproken op de pinnen in het boven- en onderbeen zijn gemonteerd. De andere sensor bevat een minicamera die in contact staat met de AR-bril die de chirurg op heeft. De camera stuurt 3D beelden van de bewegingen en posities van de botten en weke delen naar de bril. Ook toont de AR-bril details die voorafgaand aan de operatie zijn opgesteld. Bijvoorbeeld de precieze locatie voor de kunstknie en waar er in het bot en het kraakbeen wordt ingegrepen.

Met behulp van de AR technologie voelt de prothese natuurlijk aan en reduceert dit het herstelproces van de patiënt, aldus het ZNA (Ziekenhuis Netwerk Antwerpen). Elk jaar zijn er zo’n 28.000 Belgen die een kunstknie krijgen, waarvan 750 via het ZNA. Het gaat met name om ouderen. Een knieprothese is een oplossing voor een versleten of invaliderend kniegewricht dat voor veel pijn en een beperkte mobiliteit zorgt. Ongeveer 20 procent van de volwassenen boven de 55 jaar heeft last van knieslijtage. Een deel van deze groep zal uiteindelijk in aanmerking komen voor een kunstknie.