Hoe ziet het ziekenhuis van 2020 eruit?

Op 26 mei organiseert het REshape Center van Radboudumc de conferentie Our Future Health. Onderdeel van het Our Future Health congres is een masterclass over zorgvastgoed: hoe ontwerp je ziekenhuizen die future proof zijn? Hoe anticipeer je op technologie die zich exponentieel ontwikkelt? En zijn er nog wel bakstenen gebouwen nodig als steeds meer mensen thuis kunnen en willen blijven om zorg te ontvangen?

Onder invloed van technologische en sociale factoren ondergaat het ziekenhuis een enorme transformatie. Het Radboudumc (het bouwbureau en het REshape Center) onderzocht - samen met de architecten van Wiegerinck, EGM Architecten en Robert Muijsers van Arbol Healthcare, ontwikkelaar van zorgvastgoed - verschillende onderdelen van de bouw en infrastructuur van het ziekenhuis met de vraag in het achterhoofd: hoe zien ziekenhuizen er over tien jaar uit?

“Het kan jaren duren voordat een ontwerp gerealiseerd wordt, en een ziekenhuis moet ook vele jaren meegaan. Daarbij liepen we tegen de vraag aan: wat hebben alle technologische invloeden die op ons afkomen voor invloed op keuze die we als zorgorganisaties moeten gaan maken, als we nieuw vastgoed ontwikkelen,

ontwerpen en bouwen? Die vraag speelt overigens niet alleen bij ziekenhuizen maar ook bij verpleeghuizen, woningen voor mensen met een beperkingen, en anderhalfde lijns centra”, aldus Robert Muijsers van Arbol Healthcare.

Daarom presenteren het Radboudumc, Wiegerinck, EGM Architecten en Arbol Healthcare tijdens Our Future Health een conceptueel herontwerp van de ziekenhuisomgeving. Tijdens de masterclass is er veel aandacht voor toekomstbestendig zorgvastgoed, zowel in de care en cure. Ook worden de plannen voor het herontwerp van het Radboudumc, waar EGM Architecten medeverantwoordelijk voor is, verder toegelicht.

Verschuiving naar thuissituatie

Een van de grote verschuivingen waar alle zorgorganisaties mee te maken krijgen is de verschuiving van bepaalde zorgtaken naar de thuissituatie. Dat effect is onderzocht in het conceptueel herontwerp van de ziekenhuisomgeving.

“Die verschuiving heeft effect op vastgoedontwerp en -ontwikkeling. De opgave die wij ons bij Arbol Healthcare hebben gesteld is hoe we met zo min mogelijk vierkante meters een financieel efficiënte zorginstelling kunnen bouwen, rekening houdend met het feit dat technologie zich sneller ontwikkeld dan we kunnen bouwen. Tegen wat voor afwijkingen en dilemma’s loop je dan aan?”

Interieur Radboudumc (foto: EGM Architecten)

Model uit 2007 voldoet niet meer

In 2007 werd de zogeheten schillenmethode gelanceerd, als een bouwkundig model voor het ziekenhuis, door het inmiddels opgeheven College bouw zorginstellingen. Gebouwdifferentiatie was een nieuwe methode om de functies van een ziekenhuis aan de hand van de specifieke gebouweisen in vier huisvestingstypologieën, oftewel schillen, op te delen. Iedere schil stelde bepaalde bouwkundige eisen.

In de schillenmethode is het ziekenhuis onderverdeeld in vier gebouwen, de schillen genoemd. De eerste schil, de hot floor, omvat de hoogtechnologische, kapitaalintensieve functies die specifiek zijn voor een ziekenhuis. In het hotel zijn alle functies geplaatst voor het verblijven van patiënten. De functies voor het

houden van spreekuur en het verrichten van eenvoudige onderzoeken en behandelingen zitten in het kantoor. Logischerwijs zitten hier ook de kantoor- voorzieningen, zoals stafaccommodatie, administratie en beheer. De fabriek huisvest alle medisch ondersteunende en facilitaire functies. Ziekenhuizen zoals het Gelre Hospital in Zutphen zoals zijn volgens de schillenmethode gebouwd.

Maar volgens Roy Pype, associate partner bij Wiegerinck Architecten, mist er in het schillenmodel uit 2007 een belangrijke factor: de thuisomgeving wordt namelijk dé nieuwe schil van het ziekenhuis. “Voortdurend meten van gezondheidsparameters via smartphone, bloed-, urine- en mogelijk DNA-analyses, zelfdiagnose, digitaal contact met medisch professionals en lotgenoten, bewaken van medicijninname, inzetten van de mantelomgeving, enzovoorts. De ziekenhuisorganisatie zal deze bijdrage van(uit) de thuissituatie volop moeten omarmen en zelfs inrichten. Het ziekenhuis komt thuis.” Muijsers vult aan: “Met een bakstenen gebouw kunnen je patiënten niet volgen en thuis ondersteunen. Met behulp van technologie kan dat wel.”

Of neem de functie van het kantoor, het deel van het ziekenhuis voor het houden van spreekuren en het verrichten van eenvoudige onderzoeken en behandelingen. E-consults gaan het aantal fysieke ontmoetingen tussen patiënt en arts verminderen: we hoeven voor routinecontroles minder naar het ziekenhuis. Ook onderdelen van de fabriek, die alle medisch ondersteunende en facilitaire functies huisvest, worden bijna volledig overbodig. Het bereiden van maaltijden en het wassen van beddengoed gebeurt tegenwoordig al vaker buiten de muren van het ziekenhuis.

Steeds meer gezonde mensen

“Misschien moet nu ook de naam van het ziekenhuis veranderen”, suggereert Pype in zijn blog. “Het gaat niet meer om een ziekte, maar om de wens om wegwijs gemaakt te worden, gerustgesteld te worden, preventief bij te sturen en uiteindelijk in te grijpen op het gebied van gezondheid. In het ‘ziekenhuis’ zullen steeds meer gezonde mensen komen.”

Lucien Engelen van het REshape Center gaat nog een stap verder dan de thuissituatie. Volgens hem maakt het straks niet meer uit waar iemand is: in de auto, op de fiets, op het werk, overal kan er voortdurend van alles mobiel gemeten worden. Zo werkt REshape aan ideeën om in de auto te kunnen monitoren door middel van de achteruitkijkspiegel, en maakt de smartphone altijd en overal meting mogelijk in plaats van spot metingen in de kliniek of bij de mensen thuis.

Masterclass Real Estate

Deelnemers van Our Future Health die geinteresseerd zijn in het Engelstalige bouw en vastgoed programmaonderdeel volgen van 9.00 tot en met de lunch het plenaire programma in de grote zaal met 1200 deelnemers, vervolgens de Masterclass Real Estate, en sluiten voor de plenaire grande finale weer aan in de grote zaal. Aanmelden kan via de website van Our Future Health: vink bij de aanvraag wel even real estate track aan.

[accordion]
[acc title="Foto credits:"]Foto Patient Room 2020 - Nxt Health[/acc]
[/accordion]