Blog: briljant mislukt

Amerika. Viagra. Teflon. Post-its. Ziet u het patroon? Het zijn allemaal toevallige, onbedoelde ontdekkingen. Of anders gezegd: Briljante Mislukkingen. Ondernemingen die mislukt zijn, maar toch iets heel waardevols opleverden. We kunnen veel leren van mislukte projecten.

Het Instituut voor Briljante Mislukkingen - u leest het goed - is sinds 2012 bezig briljante mislukkingen, ook in de zorg, op een positieve manier onder de aandacht te brengen. Begin maart reikte men voor de derde maal de Award voor meest Briljante Mislukking in de Zorg uit.

Perverse prikkel

In 2014 werd de award uitgereikt aan professor Reekers (AMC/UvA). Een nieuwe behandelmethode voor vleesbomen in de baarmoeder bleek uit onderzoek goedkoper en leverde een kortere opnameduur op. Patiënten ervaarden de methode als minder ingrijpend. Desondanks mislukte het project: gynaecologen bleken niet bereid patiënten ‘af te staan’ aan een andere specialist.

Dit is niet ongebruikelijk bij zorginnovaties: uit angst voor omzetverlies wordt betere zorg tegengehouden. Een trieste conclusie en weinig briljant. Reekers laat in een interview een belangrijke boodschap noteren. Investeer in innovaties die kans hebben om in de praktijk te worden ingevoerd. “Kies voorstellen die misschien iets minder tot de verbeelding spreken, maar waarschijnlijk wél leiden tot echte zorgverbetering.”

Kernprobleem

Een probleem voor allerlei vormen van onderzoek is inclusie: krijg je voldoende patiënten in je onderzoeksgroep om zinnige uitspraken te kunnen doen over zorginnovaties? Bij heel wat genomineerde “mislukkingen” blijkt dat het kernprobleem. Een ander probleem zijn organisatie- en systeemproblemen, zoals ook uit het voorbeeld van 2014 blijkt. Een idee kan nog zo goed zijn, als de uiteindelijke doelgroep - arts en/of patiënt - niet meewerkt, houdt het op. Dat was ook het geval bij de winnaar van dit jaar. Een traject om de zorg aan patiënten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) beter te organiseren struikelde al aan het begin van de bedachte keten.

Patiënten betrekken

De derde plaats van dit jaar ging naar Hotline to Home, een videoconsultatie/monitoring traject. Dit project illustreert nogmaals hoe belangrijk het is de doelgroep te betrekken bij nieuwe plannen. In dit geval ging de patiënt niet mee: “Iedereen was enthousiast, behalve de patiënten zelf”. Maar we hebben het dan ook over een project uit 2005. En nu, ruim een decennium later, betrekken we patiënt en zorgverlener natuurlijk altijd vanaf de start bij projecten. Toch?

Lessen voor hemelbestormers

Heel Briljant zijn de Mislukkingen op de website van het Instituut niet. Er zitten nog geen nieuwe 'spontane' ontdekkingen of bijvangsten tussen. Wel leveren de casussen een hoop lessen voor hemelbestormers in de zorg: zó moet het dus niet. Misschien kan het Instituut een Recept Voor Mislukkingen opstellen: wat moet je vooral doen om je zorgproject briljant te laten mislukken? Geen post-mortem, maar een pre-mortem.

Openheid over briljante mislukkingen

Mislukte ICT-projecten in de zorg zijn een zeldzaamheid. Althans, als je de vakbladen en websites moet geloven. Alleen grote landelijke ICT trajecten, zoals het landelijk EPD of C2000, kunnen rekenen op veel kritiek en aandacht. Maar er gaat natuurlijk veel vaker een project de mist in. Wordt het niet tijd meer open te zijn over mislukte ICT of eHealth trajecten in de zorg? Wat heeft u geleerd van uw  briljante mislukking?

Over de gastblogger: Jaco van Duivenboden is senior adviseur eHealth bij Nictiz. Hij houdt zich onder meer bezig met toekomstige ontwikkelingen in de zorg & ICT en advisering van organisaties over zorg, innovatie en eHealth. Onderwerpen die zijn specifieke aandacht en interesse hebben zijn onder andere dossier inzage door patiënten, medische apps en vraagstukken op het gebied van kwaliteit en effectiviteit van eHealth.