De patiënt in de hoofdrol – met of zonder technologie?

Afgelopen zondag werd de aflevering van Tegenlicht, ‘De patiënt in de hoofdrol’, uitgezonden. Lucien Engelen, directeur van het REShape Center van het Radboudumc en mede-initiatiefnemer van TrendITion, bespreekt hierin hoe moderne technologieën de verhouding tussen arts en patiënt revolutionair gaan veranderen. Dat maakte in de daarop volgende dagen heel wat discussie los op blogs, websites en Twitter. Maar ook in Pakhuis de Zwijger gisteravond, waar bijna tweehonderd mensen samenkwamen voor de Tegenlicht meet-up om over de uitzending na te praten.

In de uitzending ‘De patiënt in de hoofdrol’ wordt niet alleen Lucien Engelen gevolgd. Ook medewerkers van het Radboudumc, variërend van artsen, verpleegkundigen tot leden de Raad van Bestuur, komen aan het woord. En dat levert een mooi beeld op van hoe veel verschillende meningen en houdingen er zijn tegenover de patiënt de ‘hoofdrol’ geven, ‘centraal zetten’, en als zorgverlener of arts een nieuwe houding aannemen. Want welke competenties moet een verpleegkundige of arts hebben, om de patiënt een meer centrale plek te laten innemen? En welke rol kan nieuwe technologie daar bij spelen? De live Twitter-stream in Pakhuis de Zwijger geeft een aantal aanbevelingen:

Ook hier blijkt weer mooi dat we ons meer moeten richten op gezondheid en aspiraties ipv ziekte en symptomen #tegenlicht

— Stefanie vd Bosch  (@stefanievdbosch) 30 april 2014

Aanvoelen wordt al snel invullen als we niet echt luisteren naar patiënten... Mooi verwoord door Charlotte Hofstede #tegenlicht

— Leanne Schoormans (@LSchoormans) 30 april 2014

“Je hebt technologie nodig, maar dat kan alleen ingezet worden als het gesprek ook op een goede manier plaatsvindt. En dat is iets wat we onszelf wel weer moeten gaan leren, hoe dat werkt.” Aan het woord is Jan Smit, internist in het Radboudumc, in de uitzending van Tegenlicht. “Autonomie en macho-gedrag van artsen uit het verleden kom ik niet meer zoveel tegen.” De arts als adviseur of zelfs coach, in plaats van autoriteit, dat lijkt het ideaal.

Aanvoelen werd invullen #tegenlicht Doorvragen naar achterliggende behoefte is essentieel. Dokters kijken te medisch niet zo naar zingeving

— Caren Kunst-de Wit (@zorgenzo) 30 april 2014

Toch blijken de ervaringen in de zaal van Pakhuis de Zwijger soms anders. “Wat voor mij goed nieuws was, betekende soms voor mijn arts slecht nieuws”, vertelt Charlotte Hofstee. Hofstee werkte als huisarts en werd enkele jaren geleden gediagnosticeerd met eierstokkanker, wat haar beleving van ziekte en patiënt zijn ingrijpend veranderde. “Mijn specialist kon me niet verder ‘behandelen’ en vond dat erg. Maar ik had andere ambities en wensen.” Hofstee maakt duidelijk: "Ik ken geen enkele patiënt die het makkelijk vind om zichzelf centraal te stellen, we zijn allemaal bang om lastig gevonden te worden.”

Stefanie van de Bosch, aios mond- en kaakchirurgie bij het Radboudumc, vertelt op het podium van De Zwijger: “Je bent volgens een oud stramien opgeleid. Een arts wil een diagnose stellen, de klachten bekijken. Maar soms is dat niet eens zo belangrijk.”

iPad op wieltjes als nachtzuster

Een ander belangrijke verhaallijn van de Tegenlicht uitzending levert ook veel discussie op tijdens de meet-up: de nieuwe, naast onbegrensde mogelijkheden die (medische) technologie ons biedt. Een video-consult met je medisch specialist. Een iPad op wieltjes, die op de afdeling rondrijdt. Organen printen en reproduceren voor als er een onderdeel van ons lichaam uitvalt. Waar ligt de grens? Wat vinden we acceptabel? En waarom krijgen we soms een ‘unheimisch’ gevoel van die nieuwe technologie?

Er zijn twee stromen gaande: technologie/innovatie en de 'sociale' kant. Het gaat om een synergie te vinden tussen die twee #tegenlicht

— Salmaan Sana (@salmaansana) 30 april 2014

Lucien Engelen geeft het ook aan. “Wat ik eng vind is het tempo waarmee mogelijkheden beschikbaar komen , de snelheid waarmee dingen gaan, en de tijd die de gezondheidszorg nodig heeft om daar op in te spelen.” Ook uit vragen en opmerkingen vanuit de zaal blijkt dat die nieuwe, grensverleggende technologie ook juridische, ethische en organisatorische vragen met zich mee brengt.

Lijkt er op dat tech. innovatie nu als hefboom wordt ingezet om 'compassie-’ en 'hoofdrol patiënt-innovatie’ te bewerkstelligen #tegenlicht

— Martijn Hulst (@martijnhulst) 30 april 2014

In de Tegenlicht uitzending bespreekt Stefanie van de Bosch een Amerikaanse innovatie met twee Radboud-collega’s van de verpleging. Met een klein mobiel apparaatje om de pols kunnen vitale functies van de patiënt worden gemeten, wat een uitkomst kan zijn op de intensive care. Maar er zijn veel vragen van de verpleegkundigen. Wie moet dat monitoren? Hoe lang moet je naar dat beeldscherm kijken, en wanneer ga je bellen als er iets mis is? Moeten wij dat er even ‘bij’ doen? Zouden we daarmee minder beddendruk krijgen? Of brengt het ons juist niks extra's?

Hier blijkt dus maar weer dat het altijd om communicatie en dialoog gaat. Technologie, monitoring is hulpmiddel, geen doel, #tegenlicht

— Niels Schuddeboom (@shakingtree) 30 april 2014

Uit het applaus voor vragenstellers blijkt ook dat 'de patiënt' nog lang niet altijd kennis en vertrouwen heeft in technologie #tegenlicht

— Robert Houtenbos (@hout) 30 april 2014

Valide vragen, waar niet direct een antwoord op is. Maar het is nodig om met elkaar over nieuwe innovaties, menselijke maat en contact tussen arts en patiënt te praten, blijkt tijdens de meet-up. Guus van Montfort, bijzonder hoogleraar Bedrijfseconomie, Zorg en Medische Technologie aan de Universiteit Twente, verwoordt het misschien nog wel het mooist: "Hoe langer iets duurt om te veranderen, hoe eerder je moet beginnen."

Meepraten over dit onderwerp? Laat een reactie achter of kijk op de pagina van Tegenlicht.

[accordion]
[acc title="Foto credits"]foto: http://www.care-o-bot.de[/acc]
[/accordion]