Inventarisatie KMPG: meeste AI-toepassingen in medisch-specialistische sector en beeldvorming

Het programma Waardevolle AI voor gezondheid is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het programma lanceerde al eerder de Wegwijzer AI en Corona, een website met relevante Covid-19 databronnen, en informatie over de kwaliteit van data en algoritmes. Vanuit het programma Waardevolle AI voor gezondheid werd adviesbureau KPMG gevraagd om te inventariseren welke artificiële intelligentie (AI) toepassingen op dit moment voor gezondheid en zorg worden ingezet in de praktijk.

KPMG heeft in de periode van juni tot en met augustus 400 toepassingen geïdentificeerd die in pilot getest of in de praktijk gebruikt worden. Voor 111 AI-toepassingen is vervolgens een verdiepende vragenlijst ingevuld. Doel van de inventarisatie is inzicht krijgen in welke AI-toepassingen momenteel in de zorg in Nederland gebruikt of getest worden, en inventariseren voor welke vraagstukken zij een oplossing bieden.

Uit het onderzoek van KPMG blijkt dat de medisch-specialistische sector koploper is met het aantal AI-toepassingen, zowel in de pilotfase als in de implementatie. 64% van alle genoemde toepassingen komen uit medisch-specialistische sector. Dat beeld komt overeen met onderzoek van M&I begin 2020, waaruit bleek dat steeds meer ziekenhuizen aan het experimenteren zijn met kunstmatige intelligentie (AI). Volgens M&I was in 41% van de ziekenhuizen AI al op kleine schaal geïmplementeerd.

De meeste toepassingen richten zich op analyse van beelden (CT-scans, MRI-scans en fundusfoto’s). Zo worden toepassingen binnen diagnostiek ingezet in het (vroegtijdig) opsporen van oncologische aandoeningen, maar ook voor chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, COVID-19, en neurodegeneratieve aandoeningen zoals MS en dementie. De meeste AI-toepassingen hebben als doel het verbeteren van de zorgkwaliteit (77%) of het verbeteren van de doelmatigheid van zorg (76%).

AI-bedrijf Quantib legt zich toe op neurodegeneratieve aandoeningen (Foto: Quantib)

Ook blijkt uit de inventarisatie van KMPG dat AI-toepassingen het vaakst worden ingezet bij de start van het zorgtraject (35%), en dan met name voor diagnostiek. AI-technologie als onderdeel van de behandeling komt minder vaak voor (6%). Sectoren waarin nog relatief weinig gebeurt met AI zijn de gehandicaptenzorg en de jeugdzorg.

Business case ontbreekt vaak

Zorginstellingen hebben maar in (zeer) beperkte mate zicht op AI-toepassingen die in andere instellingen ontwikkeld worden of succesvol zijn geïmplementeerd, concludeert KPMG. Veel van de AI-toepassingen worden vaak slechts op kleine schaal toegepast. Toepassingen die door zorgaanbieders ontwikkeld worden, worden bovendien in de meeste gevallen enkel in Nederland toegepast.

Voor bijna de helft van de toepassingen ontbreken businesscases of waardeproposities. Iets minder dan de helft van de ingediende AI-toepassingen (45%) geeft aan geen businesscase analyse uitgevoerd te hebben. Hoewel voor AI-toepassingen in de pilotfase een businesscase het vaakst nog ontbreekt (66%), ontbreekt deze ook bij ongeveer een derde van de toepassingen die reeds in productie zijn. Ook hebben niet alle toepassingen een CE-markering, aldus KPMG.

Toepassingen

Als je inzoomt op de toepassingsgebieden van kunstmatige intelligentie - een verzamelterm voor verschillende technologieën - komen er ook een aantal patronen naar voren in het onderzoek. De AI-toepassingen maken het vaakst gebruik van patroonherkenning (29%), gevolgd door beeldherkenning (24%) en natural language processing (NLP) (16%).

Volgens het programma van VWS bevestigen de resultaten "de noodzaak tot een integrale aanpak om de waarde van betrouwbare en mensgerichte kunstmatige intelligentie op grotere schaal voor gezondheid en zorg te laten werken". VWS werkt bijvoorbeeld samen met de Nederlandse AI Coalitie, om ervoor te zorgen dat AI-toepassingen op grotere schaal toegepast en in meerdere sectoren benut worden. Het gehele rapport van KPMG is te vinden via de Rijksoverheid.

Business case, certificering, pilots en implementatie van kunstmatige intelligentie: het zijn thema's die tijdens de masterclass Kunstmatige intelligentie in de zorg terugkomen. De masterclass (12 ABAN-punten) vindt plaats op 29 en 30 oktober. In deze coronatijd staat de veiligheid van de deelnemers en medewerkers voorop. De locatie van deze masterclass – Hotel Van der Valk Houten – stelt de hoogste prioriteit aan de gezondheid en veiligheid van gasten en doet er alles aan om risico’s op besmetting en verspreiding te voorkomen. Er is ruimte voor een beperkt aantal deelnemers in verband met de Corona maatregelen, meer informatie is te vinden via de website.